بهبود حیات اجتماعی شبانه محورهای تاریخی-فرهنگی از طریق ارتقاء تصویر ذهنی شهروندان در شب نمونه موردی:خیابان انقلاب(میدان انقلاب تا چهارراه ولیعصر)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 کارشناسی ارشد طراحی شهری، گروه شهرسازی، دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران

2 استاد، گروه شهرسازی، دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران

10.22099/udsi.2024.51535.1007

چکیده

یکی از مباحث اساسی که در طراحی شهری باید مورد توجه قرار گیرد، آفرینش حیات اجتماعی شبانه در محورهای فرهنگی-تاریخی شهری است که به طور مستقیم تحت تاثیر ذهنیات و دیدگاه‌های شهروندان و گروه‌های مخاطب فضا می باشد. در حال حاضر آنچه از شهر و فضای شهری در ذهن شهروندان نقش می‌بندد و تبلور اجتماعی آن به صورت حیات شهری رخ می نماید، اغلب مربوط به تصویری است که آنها هنگام روز از محور دریافت می‌کنند. با وجود مطرح شدن حیات اجتماعی شبانه در چند دهه اخیر، هنوز اغلب طراحی ها برای روز انجام می شود. این پژوهش بر آن است تا با مقایسه تصویر ذهنی شهروندان در شب و روز و بهره گیری از معیارهای عمده شکل‌گیری تصویر ذهنی در شب در طراحی فضای شهر، مولفه کلیدی حیات اجتماعی شبانه ی شهر یعنی میزان خوانایی تصویر ذهنی در شب را در محورهای تاریخی-فرهنگی مورد کنکاش قرار دهد. روند انجام این پژوهش مبتنی بر روش تحلیلی- مشاهده مشارکتی، است. بدین ترتیب که پس از بررسی خصوصیات کالبدی، عملکردی- اجتماعی و ذهنی- معنایی عناصر تصویر ذهنی(راه، گره، لبه، نشانه و محله) میزان اهمیت هر یک از آنها در تشکیل تصویر ذهنی در شب و روز از طریق برداشت‌های میدانی( پرسشنامه و مصاحبه) در نمونه مطالعاتی مورد ارزیابی قرار می‌گیرد.
در نهایت چنین نتیجه گیری می شود که هر چه قدر یک مکان دارای بستر مناسب برای فعالیت‌های مختلف و پیشینه فرهنگی-تاریخی بیشتری باشد به ضخامت حافظه ی جمعی آن جامعه افزوده می‌شود و خاطره‌هایی در ذهن استفاده کنندگان آن فضا نقش می‌بندد که باعث ارتقاء تصویر ذهنی آنها از مکان می‌شود.

تازه های تحقیق

  •  تفاوت‌های ادراک روز و شب: نشانه‌هایی مانند دانشگاه تهران و تئاتر شهر در روز تصاویری قوی در ذهن ایجاد می‌کنند، اما در شب به دلیل نورپردازی نامناسب، کاهش فعالیت‌ها و نگرانی‌های امنیتی، تأثیر خود را از دست می‌دهند.
  • چالش‌های استفاده شبانه: ضعف دید، نبود فعالیت‌های پویا و مسائل امنیتی مانع تعاملات اجتماعی و شکل‌گیری تصاویر ذهنی واضح در شب می‌شوند.
  • ارتقاء سرزندگی شبانه: راهکارهایی مانند نورپردازی پویا، فعالیت‌های فرهنگی و تفریحی متنوع، بهبود اقدامات امنیتی و تقویت تعاملات اجتماعی برای احیای خیابان انقلاب در شب پیشنهاد شده است.
  • بهره‌گیری از هویت فرهنگی: با تأکید بر اهمیت تاریخی و فرهنگی خیابان انقلاب، می‌توان آن را به محوری پویا و فراگیر برای فعالیت‌های شبانه تبدیل کرد و الگویی برای سایر محورهای شهری ارائه داد.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Enhancing Urban Nightlife of Historical-Cultural Axes by Improving Citizens’ Image at Night: A Case Study of Enghelab Street, Tehran

نویسندگان [English]

  • Monireh Haghgooee 1
  • MohammadReza Pourjafar 2
  • Susan BASSIRI 1
1 Master of Urban Design, Department of Urban Planning, Tarbiat Modares University, Tehran, Iran.
2 Professor, Department of Urban Planning, Tarbiat Modares University, Tehran, Iran
چکیده [English]

This study examines the role of cultural and historical corridors in enhancing urban social life at night, with a focus on Enghelab Street in Tehran. Urban design has historically prioritized daytime activities, often neglecting the unique spatial and psychological needs of nighttime environments. This research explores how mental imagery of urban spaces differs between day and night, highlighting the role of key urban elements such as paths, nodes, edges, landmarks, and districts.

Using surveys, interviews, and mental mapping techniques with 150 participants, the study identifies significant contrasts in citizens’ perceptions. While landmarks like the University of Tehran and City Theater strongly influence mental images during the day, their impact diminishes at night due to inadequate lighting, reduced social activity, and safety concerns. The findings underscore the critical role of lighting design, vibrant activities, and safety measures in creating engaging and inclusive nighttime spaces.

Recommendations include dynamic lighting to enhance visibility and emphasize landmarks, introducing diverse cultural and recreational activities, and improving public safety through visible surveillance and active foot traffic. Additionally, leveraging the cultural and historical identity of Enghelab Street can foster collective memory and create a meaningful nighttime environment.

This research offers actionable insights for urban planners and policymakers, demonstrating how cultural corridors can simultaneously preserve their historical significance and adapt to contemporary social needs, setting a benchmark for nighttime urban design in Tehran and beyond.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Keywords: night life
  • cultural and historical axis
  • common memories
  • city image
  • legibility

مراجع

  1. ۱. بل، س. (۱۳۸۶). منظر الگو، ادراک و فرایند (ترجمه: امین‌زاده، ب.). تهران: انتشارات دانشگاه تهران. (چاپ دوم)

    ۲. بهزادفر، م. (۱۳۸۷). هویت شهر (تهران نگاهی به هویت شهر). تهران: مؤسسه نشر شهر. (چاپ دوم)

    ۳. پاکزاد، ج. (۱۳۸۶). سیر اندیشه‌ها در شهرسازی (۲) از کمیت تا کیفیت. شرکت عمران شهرهای جدید.

    ۴. پاکزاد، ج. (۱۳۸۹). سیمای شهر و آنچه کوین لینچ از آن می‌فهمید (صص. ۱۴۹–۱۶۹). در مقالاتی در باب معماری طراحی شهری (چاپ دوم). تهران: انتشارات آرمان شهر.

    ۵. حبیبی، ر. س. (۱۳۸۷). تصاویر ذهنی و مفهوم مکان. نشریه هنرهای زیبا، ۳۵، ۳۹-۵۰.

    ۶. حقگویی، م. (۱۳۹۰). ارزیابی تصویر ذهنی شهروندان از محورهای فعال شهری در شب و روز (پایان‌نامه کارشناسی‌ارشد طراحی شهری). دانشگاه تربیت مدرس، تهران.

    ۷. رلف، ا. (۱۳۸۹). مکان و بی‌مکانی (ترجمه: محمدی، م.). تهران: انتشارات آرمان‌شهر.

    ۸. سید مجیدی، ش. (۱۳۹۲). نقش خاطره بر خیابان‌های شهر (مصاحبه با کامران ذکاوت). روزنامه اطلاعات.

    ۹. قربانی‌نیا، آ. (۱۳۸۹). بررسی الگوهای برنامه‌ریزی کارکردهای اجتماعی شبانه در فضاهای عمومی شهری (پایان‌نامه کارشناسی‌ارشد شهرسازی). دانشکده هنر و معماری، دانشگاه تربیت مدرس.

    ۱۰. کارمونا، م. (۱۳۸۸). مکان‌های عمومی فضاهای شهری (ترجمه: قرائی، ف.). تهران: دانشگاه هنر.

    ۱۱. گل، ی. (۱۳۸۹). فضاهای عمومی و زندگی جمعی (ترجمه: غفاری، ع.). تهران: مرکز چاپ و انتشارات دانشگاه شهید بهشتی.

    ۱۲. گل، ی. (۱۳۸۷). زندگی در فضاهای میان ساختمان‌ها (ترجمه: شصتی، ش.). تهران: سازمان جهاد کشاورزی.

    ۱۳. گلکار، ک. بازنگری در سیمای شهر. فصلنامه صفه، ۳۴، ۷۵.

    ۱۴. گلکار، ک. محیط بصری شهر. فصلنامه علوم محیطی، ۵(۴)، ۹۵-۱۴۴.

    ۱۵. لنگ، ج. (۱۳۸۳). آخرین نظریه معماری (ترجمه: عینی‌فر، ع.). تهران: انتشارات دانشگاه تهران. (چاپ دوم)

    ۱۶. لینچ، ک. (۱۳۸۷). سیمای شهر (ترجمه: مزینی، م.). تهران: انتشارات دانشگاه تهران. (چاپ هشتم)

    ۱۷. نوربرگ شولتز، ک. (۱۳۸۲). معماری، مکان و معنا (ترجمه: برازجانی). تهران: انتشارات جان جهان.

    1. Kaplan, S. (1973). Cognitive maps in perception and thought. In R. M. Downs & D. Seta (Eds.), Image and environment (pp. 63–78). Chicago: Aldine.
    2. Kempenaar, A., & van den Brink, A. (2018). Regional designing: A strategic design approach in landscape architecture. Design Studies, 54, 80–95. Elsevier - Science Direct.
    3. Moughtin, C. (2003). Urban design: Street and square. Architectural Press.
    4. Moughtin, C., Oc, T., & Tiesdell, S. (1995). Urban design: Ornament and decoration. Architectural Press.
    5. Nasser, U. (1977). Cognition and reality. San Francisco: Freeman.
    6. Nurnberg-Schulz, C. (1965). Intentions in architecture. Cambridge, MA: MIT Press.
    7. Stea, D. (1965). Space, territoriality, and human movements. Landscape, 15, 13–16.
    8. Project for Public Spaces. (2010, October). pps.org. Retrieved from http://www.pps.org
    9. Institute of Alcohol Studies. (2010, September). The 24 hour city: Condition critical. Retrieved from http://www.ias.org.uk/resources/publication/alcoholalert/alert200201/al200201-p4.html
    10. Commission for Architecture and the Built Environment. (2010, October). cabe.org.uk. Retrieved from http://www.cabe.org.uk

فایل ها

سابقه مقاله

  • تاریخ دریافت: 30 تیر 1403
  • تاریخ بازنگری: 16 مرداد 1403
  • تاریخ پذیرش: 25 مرداد 1403
  • تاریخ اولین انتشار: 26 شهریور 1403
  • تاریخ انتشار: 26 شهریور 1403

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار