تدوین راهبردهای طراحی شهری توسعه محله شهری خلاق از منظر کارکردی-فضایی، مورد پژوهی: محله سنگ سیاه، شیراز

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری شهرسازی، گروه شهرسازی، دانشکده هنر و معماری، دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران

2 استاد شهرسازی، گروه شهرسازی، دانشکده هنر و معماری، دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران

3 دانش‌آموخته کارشناسی ارشد طراحی شهری موسسه آموزش عالی ارم شیراز، شیراز، ایران

10.22099/udsi.2024.51402.1000

چکیده

نظریه شهر خلاق سعی دارد تا کیفیتی را شرح دهد که تصویر ذهنی یک شهر را برای شهروندان زیباتر نماید. هدف از مطرح نمون مفهوم کیفیت زندگی در این نظریه، اصلاح تکامل توسعه شهری از مفهوم رشد کمّی به توسعه پایدار شهری است. در واقع، خلاقیت شهری به عنوان یک رویکرد راهبردی می‌تواند بر کیفیت‌های زیستن در شهر تاثیرگذار باشد. بنابراین هدف اصلی از این پژوهش ارائه راهبرد جهت تحقق ایده شهر خلاق در محلات شهری و انتخاب استراتژی مطلوب است. در راستای دستیابی به هدف پژوهش از روش تحقیق توصیفی-تحلیلی و شیوه‌های تحقیق پرسشنامه، مصاحبه و مشاهده بهره گرفته‌ شده‌است. جامعه آماری پژوهش را تمام ساکنان محله سنگ سیاه که بر اساس طرح مطالعاتی محله‌بندی شهر شیراز برابر با 6355 بوده‌اند و کارشناسان طراحی شهری تشکیل می‌دهد. در گروه شهروندان با استفاده از فرمول کوکران حجم نمونه به تعداد 363 نفر به صورت تصادفی ساده و در گروه کارشناسان تعداد 30 کارشناس انتخاب شده‌است. در این نوشتار برای تجزیه و تحلیل داده‌ها از مدل SWOT و از ماتریس برنامه‌ریزی استراتژیک کمّی (QSPM) جهت اولویت‌بندی استراتژی‌ها بهره گرفته شده‌است. بر اساس نتایج حاصل شده از مدل SWOT موقعیت شاخص‌های شهر خلاق در بعد کارکردی-فضایی در محله مورد مطالعه با توجه به تمامی عوامل به دست آمده، در موقعیت رقابتی قرار دارد. نتایج به دست آمده از QSPM نشان می‌دهد که از بین پنج استراتژی مهم، استراتژی تقویت فضاهای سبز محلی در جهت افزایش حضورپذیری افراد و تقویت تعاملات اجتماعی میان ساکنین با کسب بالاترین امتیاز به عنوان بهترین راهبرد شناخته می‌شود.

تازه های تحقیق

  • مؤلفه‌های زیرساخت­های خلاق، تنوع کارکردی، ارتباطات و بازآفرینی میراث تاریخی، عناصر بعد کارکردی-فضایی شهر خلاق را تشکیل می­دهند.
  • وضعیت شاخص‌های شهر خلاق در بعد کارکردی-فضایی در محله سنگ سیاه شیراز در موقعیت رقابتی قرار دارد.
  • افزایش حضورپذیری و تقویت تعاملات اجتماعی ساکنین و ارتقاء خوانایی در صدر استراتژی‌های اولویت‌بندی­شدۀ محله سنگ سیاه جای می­گیرند.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Compilation of Creative Urban Neighborhood Development Urban Design Strategies from a Functional-Spatial Point of View,, Case Study: Sang-e Siah Neighborhood, Shiraz

نویسندگان [English]

  • fatemeh shams 1
  • Mohammad Reza Pourjafar 2
  • Narges Pirahmadian 3
1 PhD candidate in urban planning, Tarbiat Modares University, Tehran, Iran
2 Associate Professor of Urban Planning, Tarbiat Modares University, Tehran, Iran
3 MA in urban Design, Eram Higher Education Institute, Shiraz, Iran
چکیده [English]

The creative city theory tries to describe a quality that makes the mental image of a city more beautiful for citizens. The purpose of presenting the concept of quality of life in this theory is to modify the evolution of urban development from the concept of quantitative growth to sustainable urban development. In fact, urban creativity as a strategic approach can affect the qualities of living in the city. Therefore, the main purpose of this research is to present a strategy for realizing the idea of a creative city in urban neighborhoods and selecting the desired strategy. In order to achieve the research objective, the descriptive-analytical research method and the research methods of questionnaire, interview and observation were used. The statistical population of the research is all residents of Sang-e Siah neighborhood, which were equal to 6355 based on the study plan of the neighborhood zoning of Shiraz, and urban design experts. In the citizens group, a sample size of 363 people was selected by simple random selection using the Cochran formula, and in the experts group, 30 experts were selected. In this paper, the SWOT model and the Quantitative Strategic Planning Matrix (QSPM) were used to analyze the data and prioritize the strategies. Based on the results obtained from the SWOT model, the position of the creative city indicators in the functional-spatial dimension in the studied neighborhood is in a competitive position, considering all the factors obtained. The results obtained from the QSPM show that among the five important strategies, the strategy of strengthening local green spaces in order to increase the presence of people and strengthen social interactions among residents is recognized as the best strategy with the highest score.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Creative City
  • Urban Neighborhoods
  • SWOT Model
  • Quantitative Strategic Planning Matrix
  • Sang-e Siah Neighborhood of Shiraz

مراجع

  1. رفیعیان، م.، شعبانی، م. (۱۳۹۴). تحلیل شاخص‌های خلاقیت شهری در نظام سکونتگاهی استان مازندران، جغرافیا و آمایش شهری‌منطقه‌ای، ۵ (۱۶)، ۱۹- ۳۴.
  2. سرور، ر.، و خدایی، ی. (۱۳۹۵). شهرهای خلاق رویکردی نوین به توسعۀ پایدار شهری. کنفرانس بین‌المللی پژوهش در علوم و تکنولوژی. مؤسسه سرآمد همایش کارین.
  3. شهابیان، پ.، رهگذر، ع. (۱۳۹۱). پیوند محیط‌ خلاق با شهر، منظر، ۴(۱۹)، ۶۷- ۷۳.
  4. شیخ اعظمی، ع.، نجم، ف. (۱۳۹۸). مقدمه‌ای بر شهرهای خلاق و کیفیت زندگی شهری. اولین کنفرانس بین‌المللی و دومین کنفرانس ملی به‌سوی شهرسازی، معماری، عمران و هنر دانش‌بنیان، دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات، تهران.
  5. A Creative City Task Force (CCFT). (2008). A creative city task force report. London.
  6. Anttiroiko, A. V. (2014). Creative city policy in the context of urban asymmetry. Local Economy, 29(8), 854–867. https://doi.org/10.1177/0269094214542051
  7. Borén, T., & Young, C. (2016). Conceptual export and theory mobilities: Exploring the reception and development of the creative city thesis in the post-socialist urban realm. Eurasian Geography and Economics, 57(4–5), 588–606. https://doi.org/10.1080/15387216.2016.1167957
  8. Bowitz, E., & Ibenholdt, K. (2009). Economic impacts of cultural heritage—Research and perspectives. Journal of Cultural Heritage, 10, 1–8. https://doi.org/10.1016/j.culher.2009.03.002
  9. Cerisola, S., & Panzera, E. (2021). Cultural and creative cities and regional economic efficiency: Context conditions as catalyzers of cultural vibrancy and creative economy. Sustainability, 13(13), 7150. https://doi.org/10.3390/su13137150
  10. European Commission. (2010). Green paper—Unlocking the potential of cultural and creative industries. Retrieved from https://op.europa.eu/en/publication-detail/-/publication/1cb6f484-074b-4913-87b3-344ccf020eef/language-en (accessed on December 8, 2018).
  11. Faggian, A., Partridge, M., & Malecki, E. (2017). Creating an environment for economic growth: Human capital, creativity, or entrepreneurship? International Journal of Urban and Regional Research, 41, 997–1009. https://doi.org/10.1111/1468-2427.12501
  12. Fleming Creative Consultancy. (2015). Cultural and creative spillovers in Europe: Report on a preliminary evidence review. Retrieved from https://www.artscouncil.org.uk/sites/default/files/Cultural_creative_spillovers_in_Europe_full_report.pdf (accessed on June 24, 2021).
  13. Florida, R. (2003). Cities and the creative class. City & Community, 2(1), 3–19. https://doi.org/10.1111/1540-6040.00034
  14. Freestone, R., & Gibson, C. (2016). The cultural dimension of urban planning strategies: An historical perspective. In Culture, urbanism and planning (pp. 21–41). Routledge.
  15. Gertler, M. S. (2004). Creative cities: What are they for, how do they work, and how do we build them? (pp. 1-13). Canadian Policy Research Network, Family Network.
  16. Grodach, C. (2017). Urban cultural policy and creative city making. Cities, 68, 82-91. https://doi.org/10.1016/j.cities.2017.05.013
  17. Hani, U., Azzadina, I., Sianipar, C. P. M., Setyagung, E. H., & Ishii, T. (2012). Preserving cultural heritage through creative industry: A lesson from Saung Angklung Udjo. Procedia Economics and Finance, 4, 193-200. https://doi.org/10.1016/S2212-5671(12)00330-4
  18. Hatuka, T., Rosen-Zvi, I., Birnhack, M., Toch, E., & Zur, H. (2018). The political premises of contemporary urban concepts: The global city, the sustainable city, the resilient city, the creative city, and the smart city. Planning Theory & Practice, 19(2), 160-179. https://doi.org/10.1080/14649357.2018.1455216
  19. Jackson, M. R., Kabwasa-Green, F., & Herranz, J. (2006). Cultural vitality in communities: Interpretation and indicators. Culture, Creativity and Communities Program, Urban Institute. Available online at https://www.urban.org
  20. Karvelyte, K. (2017). Making a creative city with Chinese characteristics: Perspectives from Shanghai, Hong Kong, and Taipei (Doctoral dissertation, University of Leeds). https://etheses.whiterose.ac.uk
  21. Kozina, J., Bole, D., & Tiran, J. (2021). Forgotten values of industrial city still alive: What can the creative city learn from its industrial counterpart? City, Culture and Society, 25, 100395. https://doi.org/10.1016/j.ccs.2021.100395
  22. Landry, C. (2012). The creative city: A toolkit for urban innovators.
  23. Lazzaro, E. (2021). Linking the creative economy with universities’ entrepreneurship: A spillover approach. Sustainability, 13, 1078. https://doi.org/10.3390/su13031078
  24. Light, D., Crețan, R., Voiculescu, S., & Jucu, I. S. (2020). Introduction: Changing tourism in the cities of post-communist Central and Eastern Europe. Journal of Balkan and Near Eastern Studies, 22, 465-477. https://doi.org/10.1080/19448953.2020.1787577
  25. Markusen, A., & Nicodemus, A. G. (2018). Creative placemaking: Reflections on a 21st-century American arts policy initiative. In Creative placemaking (pp. 9-27). Routledge.
  26. Monclús, J., & Medina, C. D. (2017). Urbanisme, Urbanismo, Urbanistica: Latin European Urbanism. In The Routledge handbook of planning history (pp. 147-160). Routledge.
  27. Montalto, V., Moura, C. J. T., Langedijk, S., & Saisana, M. (2019). Culture counts: An empirical approach to measure the cultural and creative vitality of European cities. Cities, 86, 167-185. https://doi.org/10.1016/j.cities.2018.09.011
  28. Orankiewicz, A., & Turała, M. (2021). Exploring paths to creative city emergence: The example of three Polish cities. Regional Science Policy & Practice, 13(3), 659-672. https://doi.org/10.1111/rsp3.12424
  29. Petit, S., & Seetaram, N. (2018). Measuring the effect of revealed cultural preferences on tourism exports. Journal of Travel Research, 58, 1262-1273. https://doi.org/10.1177/0047287518800387
  30. Pięt, A. (2024). Use diversity in shaping vivid housing neighbourhoods on the example of Eindhoven. Środowisko Mieszkaniowe/Housing Environment.
  31. Prayudi, P., Ardhanariswari, K. A., & Probosari, N. (2024). Destination branding management: The role of ministry of tourism and creative economy development in creating a creative city in Indonesia. In 2nd International Conference on Advance Research in Social and Economic Science (ICARSE 2023) (pp. 171-181). Atlantis Press. https://doi.org/10.2991/978-94-6239-526-5_19
  32. Ratiu, D. (2013). Creative cities and/or sustainable cities: Discourse and practices. City, Culture and Society, 4, 125-135. https://doi.org/10.1016/j.ccs.2013.04.003
  33. Redaelli, E. (2011). Analyzing the creative city governance: Relational processes in Columbus, Ohio. City, Culture and Society, 2, 85-91. https://doi.org/10.1016/j.ccs.2011.10.001
  34. Redaelli, E. (2016). Creative placemaking and the NEA: Unpacking a multi-level governance. Policy Studies, 37(4), 387-402. https://doi.org/10.1080/01442872.2016.1188903
  35. Richards, G., & Hannigan, J. (2017). The SAGE handbook of new urban studies. Sage Publications Ltd.
  36. Sasaki, M. (2010). Urban regeneration through cultural creativity and social inclusion: Rethinking creative city theory through a Japanese case study. Cities, 27, S3-S9. https://doi.org/10.1016/j.cities.2010.03.002
  37. Scott, A. J. (2006). Creative cities: Conceptual issues and policy questions. Journal of Urban Affairs, 28(1), 1-17. https://doi.org/10.1111/j.0735-2166.2006.00256.x
  38. Segovia, C., & Hervé, J. (2022). The creative city approach: Origins, construction and prospects in a scenario of transition. City, Territory and Architecture, 9(1), 29. https://doi.org/10.1186/s40410-022-00151-0
  39. Trip, J. J., & Romein, A. (2010). Creative city policy: Bridging the gap with theory. Tijdschrift voor Economische en Sociale Geografie, 101(4), 395-408. https://doi.org/10.1111/j.1467-9663.2010.00626.x
  40. (2008). Creative economy report 2008. United Nations Conference on Trade and Development. Available online: http://unctad.org/en/docs/ditc20082cer_en.pdf
  41. Vanolo, A. (2008). The image of the creative city: Some reflections on urban branding in Turin. Cities, 25, 370-382. https://doi.org/10.1016/j.cities.2008.08.001
  42. Whiting, S., Barnett, T., & O'Connor, J. (2022). Creative City RIP. M/C Journal, 25(3). https://doi.org/10.5204/mcj.2778

فایل ها

سابقه مقاله

  • تاریخ دریافت: 04 تیر 1403
  • تاریخ بازنگری: 19 تیر 1403
  • تاریخ پذیرش: 04 مرداد 1403
  • تاریخ اولین انتشار: 26 شهریور 1403
  • تاریخ انتشار: 26 شهریور 1403

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار