تبیین رویکردهای شاخص احیا منظر شهری تاریخی ؛ مورد پژوهی: بافت شهری پیرامون کاروانسرا دوکوهک شیراز

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 کارشناسی‌ارشد معماری منظر، بخش معماری، دانشکدۀ هنر و معماری، دانشگاه شیراز، شیراز، ایران

2 دانشیار، بخش معماری، دانشکدۀ هنر و معماری، دانشگاه شیراز، شیراز، ایران

چکیده

در دوران معاصر با توجه به توسعه شهرها و گسترش ساخت و سازها و بالا رفتن امکانات زندگی در بسترکالبدی، تنوع در گوناگونی شیوه‌های زیست، بخش‌های تاریخی شهرها به دلیل فرسودگی و افت کیفیت کالبدی بناها، جایگاه خود را در خاطره ذهنی مردم از دست داده است. پیامد این اتفاقات چیزی به جز تخریب منظر شهری و فرهنگی و از بین رفتن خاطرات جمعی نبوده است. احیا این فضاها و ساختارها و همچنین تلفیق عملکردهای تاریخی و مدرن می‌تواند در بهبود و زنده شدن آن‌ها بسیار موثر باشد. مناظر میراثی و فرهنگی از جمله میراث گرانبهای هر مرز و بومی می‌باشد که در بستری طبیعی شکل گرفته و تعاملی پیوسته با طبیعت را دارا می‌باشد، این مناظر، مناظری مرکب از آثار طبیعی و انسان ساخت است که بیانگر رابطه‌ای طولانی میان انسان‌ها و محیط طبیعی اطرافشان دارد، منظر میراثی، منطقه جغرافیایی می‌باشد که در آن جلوه‌های طبیعی و فرهنگی همراه با رویدادهای تاریخی، فعالیت‌ها و افراد یا گروه‌های انسانی در هم آمیخته شده است. پژوهش حاضر با بررسی و تببین سه رویکرد شاخص مرتبط با احیای مناظر میراثی و لزوم تلفیق این سه رویکرد به دلیل موقعیت سایت پژوهش، به دستیابی به روش، راهبرد و راه حلی کارآمد در جهت احیا و بازیابی این‌گونه مناظر میراثی و بستر طبیعی آن‌ها و بسط این اصول در منظر میراثی کاروانسرای دوکوهک شیراز، پرداخته است.

تازه های تحقیق

  • این پژوهش بر استراتژی‌های احیای منظر شهری تاریخی پیرامون کاروانسرای دوکوهک شیراز تمرکز دارد و بر رویکردی تلفیقی برای بازسازی اکولوژیکی، فرهنگی و تاریخی تأکید می‌کند.
  • کاروانسرای دوکوهک، بنایی ارزشمند از دوره صفویه، به دلیل تخریب زیست‌محیطی و فراموشی ارزش‌های فرهنگی، به حفاظت فوری نیاز دارد.
  • پژوهش چارچوبی یکپارچه را پیشنهاد می‌دهد که شامل سه رویکرد کلیدی منظر شهری تاریخی، بازآفرینی پایدار شهری  و مرمت جامع منظر است.
  • مداخلات کلیدی شامل آگاه‌سازی محلی، بازسازی تعادل اکولوژیکی، حفاظت از نمادهای فرهنگی و توسعه زیرساخت‌های گردشگری پایدار است.
  • این چارچوب پیشنهادی تلاش دارد کاروانسرا و محیط اطراف آن را به یک مرکز پویای شهری تبدیل کند که هویت تاریخی را تقویت، کیفیت زندگی را بهبود، و پایداری فرهنگی و اکولوژیکی را ترویج دهد.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Determining Key Approaches to Historic Urban Landscape Restoration; Case Study: Urban Fabric Surrounding Dokouhak Caravanserai in Shiraz

نویسندگان [English]

  • Fatemeh Zarei Kordshouli 1
  • Amin Habibi 2
1 Department of Architecture, School of Arts and Architecture
2 Department of Architecture, School of Arts and Architecture
چکیده [English]

In contemporary times, with urban expansion, the growth of construction, and improvements in physical infrastructure and living conditions, historical areas of cities have lost their significance in the collective memory of people due to the deterioration and declining physical quality of buildings. The consequences of these developments include the destruction of urban and cultural landscapes and the loss of collective memories. Revitalizing these spaces and structures, as well as integrating historical and modern functions, can play a vital role in their regeneration and vibrancy. Heritage and cultural landscapes are invaluable assets of any region, formed within a natural context and maintaining continuous interaction with the environment. These landscapes comprise a combination of natural and human-made features, reflecting a long-standing relationship between humans and their surrounding natural environment. A heritage landscape is a geographical area where natural and cultural features intertwine with historical events, activities, and human individuals or groups.
This study investigates and explains three key approaches related to the revival of heritage landscapes and emphasizes the necessity of integrating these approaches due to the specific characteristics of the research site. The aim is to develop an effective method, strategy, and solution for the restoration and recovery of such heritage landscapes and their natural context, with the goal of applying these principles to the heritage landscape of the Dukouhak Caravanserai in Shiraz.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Heritage Landscape
  • Landscape Revitalization
  • Historical Sites
  • Caravanserai
  • Dukouhak Shiraz

مراجع

  1. آذرمی، محمد.، بهمن‌پور، هومن. (1396). بررسی و بازشناسایی مفهوم رویکرد منظر شهری تاریخی و ارتباط آن با بازآفرینی شهری. ماهنامه علمی-تخصصی شباک، 3(5)، 27-40.
  2. ایزدی، آرزو.، ناسخیان، شهریار.، محمدی، محمود. (1397). تبیین چارچوب مفهومی بازآفرینی پایدار بافت‌های تاریخی (بررسی اسناد، بیانیه‌ها و منشورهای بازآفرینی). مطالعات باستان‌شناسی پارسه، 2(6)، 161-177.
  3. اسپیرن، آن ویستون. (1384). زبان منظر. (مترجم: بحرینی، سید حسن؛ امین زاده، بهناز) تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
  4. بمانیان، محمدرضا.، پورمند، حسنعلی.، احمدی، فریال.، پور یوسف‌زاده، سارا. (1392). تدقیق انگاره‌های موثر بر مرمت اکولوژیکی مناظر فرهنگی-تاریخی،نمونه موردی:منظر فرهنگی تاریخی بیستون کرمانشاه. اولین همایش ملی معماری،مرمت،شهرسازی و محیط زیست پایدار، 1-13.
  5. بمانیان، محمدرضا.، فیضی، محسن.، احمدی، فریال.، اسدپور، علی. (1390). فرآیند طراحی و مداخله در مناظر طبیعی با تاکید بر رویکرد بوم شناختی. فصلنامۀ علوم و تکنولوژی محیط زیست.
  6. پوریوسف‌زاده، سارا.، بمانیان، محمدرضا.، انصاری، مجتبی. (1391). معیارهای مرمت منظر محوطه‌های تاریخی و طبیعی با تأکید بر محوطه بیستون کرمانشاه. فصلنامۀ علمی پژوهشی نظر، 9(22)، 35-44.
  7. حناچی، پیروز.، خادم زاده، محمدحسن.، شایان، حمیدرضا.، کامل نیا، حامد.، مهدوی نژاد، جواد. (1386). بررسی تطبیقی مرمت شهری در ایران و جهان (با نگاه ویژه به بافت تارخی شهر یزد). تهران: انتشارات سبحان نور.
  8. خراسانی، هما.، بمانیان، محمدرضا.، کیانی، کامیاب. (1399). شاخص‌های منظر میراثی(فرهنگی) در بافت تاریخی – نمونه موردی بافت تاریخی عودلاجان. فصلنامۀ حفاظت از بافت‌های تاریخی، 1(1).
  9. Ahern, J. (2010). Sustainability and Cities: a landscape planning approach. Proceedings of the Fábos Conference
         on Landscape and Greenway Planning.
  10. Ahern, J., et al. (2014). "The concept of ecosystem services in adaptive urban planning and design: A framework
         for supporting innovation." Landscape and Urban Planning 125: 254-259.
  11. Bandarin, F. and R. Van Oers (2012). The historic urban landscape: managing heritage in an urban century,
         John Wiley & Sons
  12. Batey, P. (2000), “Urban Regeneration in Britain: Progress, Principles and Prospects”. International symposium
         on Regeneration of City down Town.
  13. Buijs, A. E., et al. (2016). "Active citizenship for urban green infrastructure: fostering the diversity and dynamics
        of citizen contributions through mosaic governance." Current opinion in environmental sustainability 22: 1-6
  14. Couch, C., et al. (2008). Urban regeneration in Europe, John Wiley & Sons.
  15. Colantonio, A. & Dixon, T. J. (2011). Urban Regeneration & Social Sustainability: Best Practice from European
         Cities.
  16. France, R. L. (2007). Handbook of regenerative landscape design, CRC Press.
  17. France, R. L. (2008). Handbook of Regenerative Landscape Design. New York: Taylor & Francis Group.      
  18. Gibson, M. & Kocabaş, A. (2001) “London: Sustainable Regeneration- hallenge and Response”. Paper presented
         to the Rendez-vous Istanbul: 1. International Urban Design Meeting, Mimar Sinan University, Istanbul,
          Turkey.
  19. Hull city council, (2000). Urban regeneration, to promote urban regeneration and anti-poverty strategies, may
  20.  
  21. Hemphill L.; McGreal. S. & Berry, J. (2004) “An Indicator Based Approach to Measuring Sustainable Urban
          Regeneration Performance”. Part 2, Empirical Evaluation and Case Study Analysis Urban Studies 41. pp:
          757-772.
  22. ODPM. (2006), UK Presidency. EU Ministerial Informal on Sustainable.
  23. Ripp, M. and D. Rodwell (2016). "The governance of urban heritage." The Historic Environment: Policy &
         Practice 7(1): 81-108.
  24. Roberts, P. (2000). "The evolution, definition and purpose of urban regeneration." Urban regeneration:
         A handbook 1: 9-36.
  25. Roberts, P. & Sykes, H. (2000). Urban Regeneration: Handbook, Londan. Sage Publications.
  26. Swaffield, S. and J. Primdahl (2006). "Spatial concepts in landscape analysis and policy: some implications of
         globalisation." Landscape ecology 21: 315-331.
  27.  UNESCO (2011), Retrieved from UNESCO Web site:http://unesdoc.unesco.org/images/0021/0
  28.  
  29. UNESCO. (2011). "Recommendation on the Historic Urban Landscape, adopted by the General Conference at its   36th session." UNESCO World Heritage Center. paris.
  30. UNESCO Websie. (2009). ICOMOS(1992-2009). Available from: http://icorp.icomos.org.

فایل ها

سابقه مقاله

  • تاریخ دریافت: 08 شهریور 1403
  • تاریخ بازنگری: 10 مهر 1403
  • تاریخ پذیرش: 05 آبان 1403
  • تاریخ اولین انتشار: 30 دی 1403
  • تاریخ انتشار: 30 دی 1403

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار