تبیین ابعاد فرهنگی-هویتی فضاهای عمومی بر اساس اصول شهرسازی شهروندگرا، مطالعه موردی بافت تاریخی منطقه ۱۲ تهران

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 پژوهشگر دکتری شهرسازی، پردیس بین المللی کیش، دانشگاه تهران. کیش. ایران

2 استاد دانشکده شهرسازی، دانشکدگان هنرهای زیبا، دانشگاه تهران، تهران، ایران

چکیده

فضاهای عمومی به‌عنوان قلب تپنده شهرها، نقشی کلیدی در شکل‌دهی هویت شهری، تقویت تعاملات اجتماعی، و ایجاد حس تعلق شهروندان به محیط زندگی ایفا می‌کنند. یکی از راهکارهای مؤثر برای ارتقای هویت این فضاها، بهره‌گیری از رویکرد شهرسازی شهروندگرا است. این رویکرد، با توجه به نیازها، خواسته‌ها و ارزش‌های جامعه محلی، به دنبال طراحی و ایجاد فضاهایی است که ضمن پاسخگویی به نیازهای همه اقشار جامعه، هویت فرهنگی و تاریخی آن‌ها را نیز حفظ کند. با وجود اهمیت این موضوع، پژوهش‌های محدودی به بررسی تأثیر شهرسازی شهروندگرا بر هویت و کیفیت فضاهای عمومی پرداخته‌اند. پژوهش حاضر با هدف شناسایی متغیرهای کلیدی تأثیرگذار در ارتقای هویت فضاهای عمومی، در بافت تاریخی منطقه ۱۲ تهران انجام شده است. روش‌شناسی پژوهش از نوع ساختاری بوده و با بهره‌گیری از نرم‌افزار MICMAC و نمونه‌گیری هدفمند از ۱۵ متخصص شهرسازی صورت گرفته است. در این راستا، ۱۷ متغیر در ابعاد عملکردی، کالبدی و هویتی شناسایی شدند. نتایج پژوهش نشان داد که متغیرهای دسترسی آسان به خدمات و امکانات شهری، تنوع کاربری، کف‌سازی، حفاظت از بناها و فضاهای تاریخی، و طراحی مسیرهای دوچرخه‌سواری به‌عنوان عوامل اصلی و محرک در جهت ارتقای هویت مکان در بافت تاریخی منطقه ۱۲ تهران شناخته می‌شوند. این یافته‌ها می‌توانند راهنمایی مؤثر برای برنامه‌ریزی و مدیریت پایدار فضاهای عمومی در این منطقه ارائه دهند.

تازه های تحقیق

  • فضاهای عمومی نقش مهمی در ارتقای هویت شهری و تعاملات اجتماعی دارند.
  • شهرسازی شهروندگرا با توجه به نیازها و ارزش‌های جامعه محلی، بر هویت فرهنگی و تاریخی فضاهای شهری تأثیر می‌گذارد.
  • پژوهش به شناسایی ۱۷ متغیر کلیدی در ابعاد عملکردی، کالبدی و هویتی پرداخته است.
  • متغیرهای "دسترسی آسان به خدمات"، "تنوع کاربری"، "کف‌سازی"، "حفاظت از بناهای تاریخی"
  • "طراحی مسیرهای دوچرخه‌سواری" به‌عنوان عوامل اصلی در ارتقای هویت مکان شناسایی شدند.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Explaining the Cultural Identity Dimensions of Public Spaces Based on the Principles of Citizen-Centered Urban Planning: A Case Study of the Historical Fabric of District 12, Tehran

نویسندگان [English]

  • Amirhossein Takmil 1
  • behnaz Aminzadeh 2
1 PhD Candidate in Urban Planning, Kish International Campus, University of Tehran, Kish, Iran
2 Professor, Faculty of Urban Planning, College of Fine Arts, University of Tehran, Tehran, Iran
چکیده [English]

Public spaces, as the heart of cities, play a crucial role in shaping urban identity, fostering social interactions, and creating a sense of belonging among citizens to their living environments. One effective approach to enhancing the identity of these spaces is adopting a citizen-centered urban planning perspective. This approach focuses on addressing the needs, demands, and values of the local community, aiming to design and create spaces that not only meet the needs of diverse social groups but also preserve their cultural and historical identity. Despite the significance of this subject, limited research has explored the impact of citizen-centered urban planning on the identity and quality of public spaces. This study aims to identify the key variables influencing the enhancement of public space identity within the historical fabric of District 12, Tehran. The research methodology is structural and employs the MICMAC software, with purposive sampling of 15 urban planning experts. Seventeen variables across functional, physical, and identity dimensions were identified. The findings revealed that variables such as easy access to urban services and amenities, mixed land use, paving, preservation of historical buildings and spaces, and the design of cycling paths are the primary drivers for enhancing the identity of public spaces in the historical fabric of District 12, Tehran. These results provide valuable insights for sustainable planning and management of public spaces in the area.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Citizen-centered urban planning
  • public space identity
  • MICMAC software
  • historical fabric of District 12
  • Tehran

مراجع

  1. خلعتبری، رامین، مظاهریان، حامد، تقی‌زاده، کتایون (۱۴۰۱). اثرگذاری طیف‌های رنگ روی احساسات کاربران فضای مسکونی و تأثیرگذاری ترجیح رنگ در آن. نشریۀ هنرهای زیبا، معماری و شهرسازی. دوره ۲۷ شماره ۴ صفحه ۵-۱۶
  2. حبیبی، سیدمحسن (۱۳۹۵)، از شار تا شهر. تهران: دانشگاه تهران.
  3. جوادی، شهره (۱۳۹۲)، زیبایی‌شناسی منظر شهری تهران، انتشارات منظر، شماره ۲۲، ص۱۴-۱۷.
  4. هدمن، ریچارد و یازوسکی، اندرو (۱۳۸۵)، مبانی طراحی شهری، تهران: دانشگاه علم و صنعت ایران، ترجمۀ زاضیه رضازاده و مصظفی عباس‌زادگان.
  5. Beatley, T. (2016). Handbook of Biophilic City Planning & Design. Island Press.
  6. Bentley, I., Alcock, A., Murrain, P., McGlynn, S., & Smith, G. (1985). Responsive Environments: A Manual for Designers. Architectural Press.
  7. Brown, K., & Lee, A. (2021). The ۱۵-minute city: Urban planning and design efforts toward creating human-scale urban environments. Journal of Urban Planning, 29(4), 310-325.
  8. Carmona, M. (2021). Public Places Urban Spaces: The Dimensions of Urban Design. Routledge.
  9. Cattell, V., Dines, N., Gesler, W., & Curtis, S. (2008). Mingling, observing, and lingering: Everyday public spaces and their implications for well-being and social relations. Health & place, 14(3), 544-561.
  10. Chiesura, A. (2004). The role of urban parks for the sustainable city. Landscape and Urban Planning, 68(1), 129-138.
  11. Couch, C., Sykes, O., & Börstinghaus, W. (2011). Thirty years of urban regeneration in Britain, Germany, and France: The importance of context and path dependency. Progress in Planning, 75(1), 1-52.
  12. Fauzi, M., Sugandi, Y. S., & Kushendar, D. H. (2023). THE CITIZEN CENTRIC APPROACH IN THE IMPLEMENTATION OF E-GOVERNMENT AS AN EFFORT TO IMPROVE THE QUALITY OF PUBLIC SERVICES IN THE GOVERNMENT OF WEST JAVA PROVINCE. Jurnal Ekonomi, 12(04), 690-698.
  13. Forester, J. (1999). The Deliberative Practitioner: Encouraging Participatory Planning Processes. MIT Press.
  14. Gehl, J. (2010). Cities for People. Island Press.
  15. Gehl, J. (2011). Life Between Buildings: Using Public Space. Island Press
  16. Godet, M., & Roubelat, F. (1996). Creating the future: The use and misuse of scenarios. Long Range Planning, 29(2), 164-171.
  17. Heath, T. (2001). Adaptive re-use of offices for residential use: The experiences of London and Toronto. Cities, 18(3), 173-184.
  18. Jacobs, J. (1961). The Death and Life of Great American Cities. Random House.
  19. Jiang, B., Li, D., Larsen, L., & Sullivan, W. C. (2016). A dose-response curve describing the relationship between urban tree cover density and self-reported stress recovery. Environment and Behavior, 48(4), 607-629.
  20. Kellert, S. R., & Calabrese, E. F. (2015). The Practice of Biophilic Design. Terrapin Bright Green.
  21. Lang, J. (2005). Urban Design: A Typology of Procedures and Products. Routledge.
  22. Lehmann, S. (2016). Sustainable urbanism: towards a framework for quality and optimal density?. Future cities and environment, 2, 1-13.
  23. Malcolm ,Innes(2012) Lighting for interior design, Laurence King Publishing
  24. Montgomery, C. (2013). Happy City: Transforming Our Lives Through Urban Design. Farrar, Straus and Giroux.
  25. Moughtin, C., et al. (2003). Urban Design: Street and Square. Routledge
  26. Newman, P., & Kenworthy, J. (2015). The End of Automobile Dependence: How Cities Are Moving Beyond Car-Based Planning. Island Press.
  27. Relph, E. (1976). Place and Placelessness. Pion.
  28. Soni, N., & Soni, N. (2016). Benefits of pedestrianization and warrants to pedestrianize an area. International Journal of Transportation Science and Technology, 5(3), 47-56.
  29. Tiesdell, S., Oc, T., & Heath, T. (1996). Revitalizing Historic Urban Quarters. Architectural Press.
  30. Whyte, W. H. (1980). The Social Life of Small Urban Spaces. Project for Public Spaces.
  31. Zacharias, J. (2001). Pedestrian behavior and perception in urban walking environments. Journal of Planning Literature, 16(1), 3-18.
  32. Zhou, X., & Wang, Y. C. (2020). Spatial–temporal dynamics of urban green space in response to rapid urbanization and greening policies. Landscape and Urban Planning, 194, 103.

فایل ها

سابقه مقاله

  • تاریخ دریافت: 20 شهریور 1403
  • تاریخ بازنگری: 18 مهر 1403
  • تاریخ پذیرش: 21 آبان 1403
  • تاریخ اولین انتشار: 30 دی 1403
  • تاریخ انتشار: 30 دی 1403

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار